پژوهشی پیرامون آراء مفسران فریقین در مسئله توحید افعالی و اراده انسان

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

استادیار گروه علوم قران وحدیث ، واحد کرج دانشگاه آزاد اسلامی ، کرج ، ایران.

چکیده

چکیده
مقاله حاضر با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، درصدد تحلیل نظرات مفسرین شیعه و
اهل سنت در زمینه توحید افعالی در رابطه با اراده انسان است. بر این اساس اعتقاد داشتن به این
مطلب که جهان هستی تنها یک فاعل حقیقی دارد و افاضه وجود تنها مربوط به ذات حقتعالی
است، این نتیجه را به دنبال دارد: 1. گروهی از متکلمین (اشاعره)با اعتقاد به توحید افعالی به کلی
از علت های واسطه ای چشم پوشیده و خدای متعال را فاعل بی واسطه ای برای هر فعلی بیان
کردند. 2. گروه دیگری از متکلمین (معتزله) نوعی استقلال، آن هم در حد تفویض قائل شدند و
افعال اختیاری انسان را به خدای متعال استناد ندادند و منکر توحید افعالی شدند. 3. امامیه در
پرتو قرآن و با عنایت اهلبیت و کمک از عقل برهانی به رد جبر و تفویض و قبول توحید افعالی و
تثبیت نظام علت و معلول، راه وسط را که از آن تعبیر به «امرٌ بینَ امرین » می شود، طی کرده است،
به این معنا که موجودات ممکن دارای تأثیر مستقل هستند؛ اما در فاعلیت استقلال ندارند. در
جهان هستی فاعل مستقلی به غیر خداوند متعال وجود ندارد و موجودات دیگر همانطور که در
وجود مستقل نیستند، در صفات و افعال نیز استقلال ندارند و فعل این موجود ممکن با آنکه فعل
اوست، فعل خداوند است که از آن به منزلت بین منزلتین تعبیر می کند.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار