درآمدی بر استثناء به «إلّا » مفرّغ در قرآن کریم و تأثیر آن بر معنای آیات با عنا یت بر تفاسیر فریقین (مطالعه موردی چند آیه)

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 طلبه سطح 3 تفسیر تطبیقی / مجتمع علوم انسانی حوزوی کوثر/ تهران / ایران

2 گروه علوم قرآن وحدیث / دانشکده علوم و فنون

چکیده

چکیده
در قرآن کریم شیوه دهای بیانی متعددی را می توان جست که در انتقال مفاهیم والای آیات
از عمق و گستردگی ویژهای برخوردارند؛ اسلوب استثناء یکی از آنهاست که شناخت دقیق و
اشراف بر دقایق و ظرایف آن در ایضاح معانی و ادراک صحیح مفاهیم آیات الهی بسیار مؤثر است.
این پژوهش که به صورت توصیفی و به روش کتابخانه ای گردآوری شده، درصدد است تا با رعایت
اقتصار و تکیه بر تعدادی از کتب نحوی و تفسیری فریقین، ابتدا به بیان قسمتی از این قاعده
نحوی با عنوان اسلوب استثناء به «إلّا » مفرّغ پرداخته، سپس تأثیر این اسلوب را بر معنای برخی 
از آیات استثنائیه مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. در استثناء به «إلّا » مفرغ، مستثنی منه محذوف 
است و مستثنی براساس نیاز عامل ماقبل «إلّا»، نقشهای گوناگون می پذیرد. کثرت استثناء 
مفرّغ در قرآن کریم نسبت به انواع متصل و منقطع قابل توجه است. همچنین استثناء مفرّغ دارای
اثرات معنایی گوناگون ازجمله قصر، تأکید، تعریض و... بوده و در استنباط برخی از احکام فقهی
و مباحث کلامی تأثیرگذار است.

کلیدواژه‌ها